بیماری های فک و دهان

دهان آینه بدن است و بسیاری از بیماری‌های سیستمیک ممکن است با علائم اولیه دهانی ظاهر شوند. بنابراین داشتن اطلاعات در مورد بیماری های فک و دهان لازم و ضروری است. به بیماری‌های مربوط به فک و دهان، بیماری‌های استوماتوگناتیک گفته می‌شوند. همانطور که گفته شد دهان از ارگان‌های مهم بدن با عملکردهای متفاوتی است. همچنین با سرعت زیاد دچار بیماری‌های مربوط به خود می‌شود. بیماری‌های دهان به گونه‌ای هستند که اکثر افراد مبتلا از آن بی اطلاع هستند و عدم توجه به این بیماری‌ها فرد مبتلا را دچار بیماری‌های شدیدتر می‌کند.

شایع‌ ترین بیماری های فک و دهان

در این مطلب به شایع‌ ترین بیماری‌های فک و دهان می‌پردازیم. با درمان به موقع این بیماری‌ها می‌توان از وقوع بیماری‌های حادتر جلوگیری کرد. از جمله بیماری‌های دهان و دندان می‌توان به بیماری‌های زیر اشاره کرد:

• اختلال مفصل گیجگاهی فکی
• عفونت‌های قارچی
• سوزش دهان
• آفت
• تبخال
• زخم دهان
• سرطان دهان
• بوی بد دهان
• لکوپلاکی

اختلال مفصل گیجگاهی فکی

یکی از شایع‌ ترین بیماری‌های فک و دهان، بیماری اختلال مفصل گیجگاهی فکی است. مفصلی که فک پایین را به جمجمه متصل می‌کند، مفصل گیجگاهی فکی نام دارد. وجود این مفصل است که بسیاری از کارهای ما از جمله جویدن غذا، صحبت کردن و خمیازه کشیدن را میسر می‌کند. این مفصل که با نام علمی تمپورومندیبولار شناخته می‌شود به فک اجازه می‌دهد که در تمام جهات حرکت کند.

افرادی که دچار اختلال مفصل گیجگاهی فکی هستند در باز و بسته کردن دهان خود مشکل دارند و حتی ممکن است فکشان قفل کند. تورم صورت و احساس خستگی صورت در افراد مبتلا به اختلال مفصل گیجگاهی فکی مشاهده می‌شود. از دیگر علائم این بیماری وزوز گوش، احساس درد در فک یا گوش موقع غذا خوردن و سردرد های بی علت در طول روز است.

همچنین صدای کلیک یا صدای خرت خرت موقع باز و یا بسته کردن دهان و جویدن نیز از علائمی است که باید حتما به پزشک متخصص مراجع کرده و از سلامت و یا وجود بیماری مطمئن شوید. اختلال مفصل گیجگاهی فکی ممکن است در یک طرف صورت و یا در هر دو طرف صورت اتفاق بیفتد.

عواملی که باعث ایجاد اختلال مفصل گیجگاهی فکی می‌شوند؟

• فشار و یا ضربه محکم به فک
• به هم فشردن دندان‌ها (دندان قروچه)
• آرتروز در مفصل گیجگاهی فکی

درمان اختلال مفصل گیجگاهی فکی

پزشک متخصص شما ممکن است برای تشخیص قطعی و درمان مناسب، عکس رادیوگرافی پانورامیک از دهان و فکتان بخواهد. بیشتر افرادی که مبتلا به این بیماری هستند علائمی موقتی دارند که خیلی جدی نیستند و در بیشتر موارد در خانه درمان می‌شوند. خود بیمار برای رفع این اختلال اقدامات مهمی می‌تواند انجام دهد. از جمله اقداماتی که فرد بیمار در خانه برای بهبودی خود می‌تواند انجام دهد شامل موارد زیر می‌شوند:

• تا حد ممکن سعی کنید غذا را آرام بجوید.
• از حرکت دادن فکتان با شدت زیاد جلوگیری کنید.
• استفاده از کمپرس یخ در صورت درد داشتن
• استفاده از یک حوله گرم و قرار دادن آن بر روی صورت
• استفاده از داروهای ضد التهابی مانند آسپرین و ایبوپروفن
• کاهش استرس
• فیزیوتراپی

اگر پس از انجام اقدامات اولیه نتیجه مطلوب را نگرفتید و بیماری رفع نشد پزشک درمان‌های زیر را انجام می‌دهد.

• تحریک الکتریکی عصبی پوست: این روش درمان، با استفاده از جریان‌های الکتریکی ضعیف برای تسکین درد مفصل فک و صورت انجام می‌شود. استفاده از این روش در اکثر افراد موفقیت آمیز بوده و درد را کاهش میدهد.
• تزریق: گاهی پزشک برای تسکین درد، داروهای درد یا بیهوشی به عضلات تزریق می‌کند.
• طب سوزنی: در بسیاری از موارد استفاده از طب سوزنی برای درمان اختلال مفصل گیجگاهی فکی مفید است.
• عمل جراحی: در نهایت اگر بیمار با هیچ یک از موارد گفته شده درمان نشد پزشک متخصص از عمل جراحی برای درمان بیمار استفاده می‌کند.

لکوپلاکی

یکی دیگر از بیماری های فک و دهان بیماری لکوپلاکی است. در لکوپلاکی، پلاک‌های سفید و یا خاکستری رنگی در مخاط دهان ایجاد شده و معمولا در کناره‌ های زبان به صورت خطوط سفید دیده می‌شوند. این لک‌ها عموما دردناک نیستند و ممکن است زمان زیادی نادیده گرفته شوند. ولی در هر صورت، اگر از بین نرفتند حتما به پزشک مراجعه کنید. در بیماری لکوپلاکی ممکن است علائم زیر را مشاهده کنید:

• ظهور پلاک‌های سفید یا خاکستری رنگ بر روی زبان، لثه و یا سقف دهان
• درد گوش هنگام جویدن غذا
• عدم توانایی باز کردن فک
• حساس شدن دندان به غذاهای تند و گرم

علل ایجاد لکوپلاکی

• مصرف دخانیات
• دندان شکسته یا تیز در سطح زبان
• مصرف الکل
• استفاده از پروتز دندان به صورت نامناسب

درمان لکوپلاکی

برای درمان این بیماری باید منشاء تحریک این بیماری از بین برود. به عنوان مثال اگر بیماری به علت مصرف سیگار و تنباکو باشد با ترک مصرف سیگار به کاهش بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن کمک کرده‌ اید. اگر بیماری به علت وجود دندان‌ های زبر و ناهموار و یا دندان‌ های مصنوعی نامناسب ایجاد شده باشد، با رفع مشکل دندان بیماری هم درمان می‌شود. بیماری لکوپلاکی خفیف به طور معمول بی ضرر بوده و از بی خطرترین بیماری‌ های فک و دهان است.

موارد جدی‌ تر ممکن است با سرطان دهان ارتباط داشته باشد که باید سریعا درمان شده و با رعایت بهداشت دهان و دندان از عود کردن مجدد آن جلوگیری کنیم. در این بیماری معمولا ضایعات در طی چند هفته تا چند ماه بعد از برداشتن منشاء تحریک، از بین می‌روند. ولی اگر در صورت برداشتن منشاء تحریک، بیماری درمان نشد ممکن است نیاز شود ضایعه را با عمل جراحی خارج کنند.