فرسایش مینای دندان و پیشگیری از آن

مینای دندان یا (tooth enamel) بیرونی‌ترین پوشش دندان انسان است. این پوسته سفت و سخت، در واقع سخت‌ترین بافت در تمام بدن انسان است. مینا بخش بیرونی دندان‌ها که به عاج مشهور است را می‌پوشاند. گاهی اوقات موادی مثل قهوه، چای، کولا، شراب قرمز، برخی آبمیوه ها و سیگار باعث لکه دار شدن و تغییر رنگ این لایه می‌شوند. مراجعه منظم به دندانپزشک برای تمیز کردن و ترمیم مینای دندان می‌تواند به حفظ سلامتی و بازگشت رنگ طبیعی آن کمک کند.

مینای دندان دقیقا چه کاری انجام می دهد؟

مینا به محافظت از دندان‌های شما در برابر اقدامات روزمره‌ای همچون جویدن، گاز گرفتن، خرد کردن و ساییدگی کمک می‌کند. اگرچه مینای‌ دندان محافظ سختی برای بافت دندان است، اما می تواند دچار سایش شده و ترک بخورد. مینا، دندان ها را از تغییرات دمایی و مواد شیمیایی بالقوه دردناک عایق کرده و محافظت میکند.

استخوان ها زمانی که می‌شکنند و یا ترک بر می‌دارند می‌توانند پس از مدتی به راحتی ترمیم شده و به حالت قبل بازگردند. هر چند که می‌توان مینا را از لحاظ سفت و سختی با استخوان مقایسه کرد، اما این ماده پس از آنکه دچار آسیب شود به صورت طبیعی قابل ترمیم نیست. دلیل این امر این است که بافت مینا عاری از وجود سلول است. و عمل ترمیمی که توسط سلول ها در آن بتواند صورت پذیرد وجود ندارد.

چه عواملی باعث فرسایش مینای دندان می‌شود؟

فرسایش دندان وقتی اتفاق می افتد که اسید و یا یک محیط اسیدی مینای دندان را از بین ببرند. فرسایش مینای‌دندان می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• (مصرف زیاد نوشابه‌ها (نوشابه ها حاوی مقادیر بالایی از اسیدهای فسفریک و سیتریک هستند
• نوشیدنی‌های حاوی برخی آب میوه‌ها
• کاهش تولید و ترش بزاق و خشکی دهان
• داشتن رژیم غذایی پر از قند و نشاسته
• داشتن بیماری ریفلاکس اسید (GERD)
• بروز برخی از مشکلات دستگاه گوارش
• مصرف برخی از داروها (مانند آسپرین، آنتی‌هیستامین‌ها)
• ژنتیک و مشکلات ارثی
• (و عوامل محیطی (مانند اصطکاک و دندان قروچه، سایش و استرس و خوردگی

آیا پلاک دندان می‌تواند باعث فرسایش مینای دندان شود؟

پلاک یک سطح چسبنده است که متشکل از بزاق، ذرات ریز مواد غذایی، باکتری‌ها و مواد دیگری است که میتواند در هر شرایطی به سطج دندان های شما بچسپد. پلاک بین دندان‌های شما شکل می‌گیرد و می‌تواند بین سوراخ‌های ریز نیز شکل بگیرد.

بعضی اوقات باکتری‌های موجود در پلاک دندان، نشاسته‌های موجود در مواد غذایی را به اسید تبدیل می‌کنند. زمانی که این اتفاق می‌افتد، اسیدهای موجود در پلاک شروع به خوردن و تجزیه مواد معدنی سالم موجود در مینای دندان شما می‌کنند. این امر باعث می‌شود این ساختار سفت و سخت دندانی فرسوده و سوراخ شود. با گذشت زمان، در سطح مینا فرو رفتگی ها و سواخ های کوچکی ایجاد خواهد شد.

علائم فرسایش مینای دندان چیست؟

علائم فرسایش این بخش از دندان بسته به مرحله و شدت فرسایش می‌تواند متفاوت باشد. برخی از علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• داشتن حساسیت: به برخی از غذاها (مانند شیرینی ها) و دمای غذاها (گرما یا سرما) ممکن است باعث ایجاد درد در مراحل اولیه فرسایش‌ مینا شود.
• تغییر رنگ: از آنجا که سطحی ترین لایه دندان مینا است، و زیر آن عاج دندان قرار دارد، یکی از علایم فرسایش مینا میتواند تغییر رنگ دندان و ظاهر شدن عاج باشد.
• ترک برداشتن دندان و یا شکسته شدن آن: لبه‌های دندان ها به دلیل فرسایش مینای دندان، خشن تر، نامنظم و فشرده‌تر می شوند.
• حساسیت شدید و دردناک: در مراحل بعدی فرسایش‌مینای‌دندان، دندان ها به دما و شیرینی بسیار حساس می‌شوند.
• فرورفتگی: ظاهر شدن تورفتگی هایی روی سطح دندان.

هنگام ریزش مینا؛ دندان نسبت به ظاهر شدن حفره یا پوسیدگی در سطح خود حساس تر است. پوسیدگی به راحتی باعث ورود عفونت و باکتری به فضای داخلی دندان خواهد شد.

چگونه از ریزش مینای‌ دندان جلوگیری کنیم؟

برای جلوگیری از ریزش مینای‌دندان و سالم نگه داشتن دندان، حتماً روزانه با یک دهانشویه حاوی فلوراید و ضد عفونی کننده مسواک زده و نخ دندان بکشید. برای ارزیابی دقیق و منظم باید هر شش ماه یکبار به دندانپزشک خود مراجعه کنید. همچنین می توانید نکات زیر را دنبال کنید:

• غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی را از رژیم غذایی خود حذف کرده و یا مصرف آن ها را کاهش دهید.
• پس از خوردن و مصرف غذاهای اسیدی یا نوشیدن مواد اسیدی بلافاصله دهان خود را با آب شستشو دهید.
• اگر به خوردن و یا نشویدن مواد حاوی اسید عادت دارید، سعی کنید که از نی برای نوشیدن آن ها استفاده کنید.
• مصرف تنقلات و خوراکی های شیرین را مدیریت کنید. میان وعده های شیرین می‌توانند روند پوسیدگی دندان ها را تسریع ببخشند.
• بین وعده های غذایی آدامس بدون قند بجوید. جویدن آدامس باعث افزایش تولید بزاق تا 10 برابر حالت معمولی خواهد شد.
• اگر میزان تولید بزاق شما کم است و یا دهان شما زود به زود خشک می‌شود سعی کنید در طول روز آب زیادی بنوشید.
• از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید. فلوراید دندان ها را تقویت می کند، بنابراین اطمینان حاصل کنید که فلوراید به عنوان ماده ای اصلی خمیر دندان شما است.
• درباره نحوه کاهش پوسیدگی دندان ها از دندانپزشک خود سوال بپرسید.

آیا میزان بالایی از فلوراید را دریافت و استفاده کرد؟

بله این امکان وجود دارد. اما باید توجه داشته باشید در حالی که فلوراید در جلوگیری از پوسیدگی دندان ها نقش بسیار پررنگ و مفیدی ایفا می‌کند، استفاده بیش از حد از این ماده می تواند مشکلاتی مانند فلوروز مینای دندان ایجاد کند. این وضعیت می‌تواند در کودکان رخ دهد و باعث ایجاد نقص در مینای دندان آن‌ها شود.

بیشتر کودکان مبتلا به فلوروز مینا دارای شرایط خفیفی هستند که دلیلی برای نگرانی وجود نخواهد داشت. با این وجود در بعضی موارد شدیدتر، دندان ها تغییر رنگ پیدا می‌کنند، سوراخ می‌شوند و تمیز کردن آن ها با دشواری همراه خواهد بود.

فرسایش مینای دندان چگونه درمان می‌شود؟

درمان فرسایش و ریزش این بخش از دندان بستگی به نوع مشکل دارد. گاهی اوقات از پیوند و ترمیم دندان برای محافظت از بافت آن و افزایش زیبایی ظاهری استفاده می‌شود. اگر میزان فرسایش و از بین رفتن مینای دندان قابل توجه باشد، ممکن است دندانپزشک توصیه کند که دندان را با تاج یا لمینت ارتودنسی بپوشانید. تاج ممکن است دندان را از پوسیدگی بیشتر محافظت کند.